ÇANAKKALE BOĞAZI'NDA BİR KAZA:

"DUMLUPINAR FACİASI"

          DUMLUPINAR DENİZALTISI, 1 NİSAN'DA GÖLCÜK'TEN HAREKET EDEREK 2 NİSAN'DA EGE'DE YAPILAN NATO BLUE SEA TATBİKATI'NA KATILDI. 1'NCİ İNÖNÜ DENİZALTISIYLA BİRLİKTE TATBİKATTAN DÖNERKEN, 3 NİSAN GECESİ SU ÜSTÜNE ÇIKTI VE GÖLCÜK'E DÖNÜŞ ROTASINA GEÇTİ. DUMLUPINAR DENİZALTISI, ÇANAKKALE BOĞAZI'NDAN İÇERİ GİRDİ VE ÇANAKKALE'Yİ BORDALADI. NARA BURNU AÇIĞINA DOĞRU GEMİ SÜRATLE İLERLEMEYE BAŞLADI. NARA BURNU'NU BORDALAYINCA ASIL İSTİKAMETİ OLAN MARMARA YÖNÜNE ROTASINI ÇEVİRECEKTİ. TAM BU SIRADA VARDİYA SUBAYI "SANCAK 15 DERECE" DİYE BİR KOMUT VERDİ. BU ROTA DENİZALTININ YÖNÜNÜ KARAYA ÇEVİRMEK DEMEKTİ. O SIRADA KUMANDAN, "KOMUTA BENDE, İSKELE ALABANDA" DİYE YENİ BİR KOMUT VERDİ. BU DA AZ ÖNCE VERİLEN KOMUTUN TAM TERS İSTİKAMETİNDE BİR ROTAYDI. TERS GİDEN BİR ŞEYLER OLDUĞU ANLAŞILDI. SEYİR SUBAYI VE O SIRADA VARDİYASI YENİ BİTMİŞ OLAN ASTSUBAY HÜSEYİN İNKAYA KÖPRÜ ÜSTÜNE ÇIKTI. ANCAK GECENİN KARANLIĞI VE HAVANIN PUSLU OLMASI SEBEBİYLE HİÇBİRŞEY GÖRÜLMÜYORDU. NÖBETÇİ ER; "ORTA MESAFEDE BİR GEMİ, İKİ SİLYONU VE BORDO FENERİ DE GÖZÜKÜYOR. NARA'NIN ÜSTÜNDE VE BOĞAZ ÇIKIŞINA DOĞRU GELİYOR!" DİYE RAPOR ETTİ. SEYİR SUBAYI VE HÜSEYİN İNKAYA RAPORU ALDI ANCAK HİÇBİRŞEY GÖRÜNMÜYORDU. ETRAFI TANIMAYA ÇALIŞIRKEN BİR PATLAMA, BİR SARSINTI OLDU, DENİZALTI YATTI VE GÜVERTEDE BULUNAN SEKİZ KİŞİ DENİZE YUVARLANDI. BU ANDA KOMUTAN İLE VARDİYA SUBAYI "ÖNÜNE DÜŞÜYORUZ" DİYE BAĞIRDILAR VE KIDEMLİ YÜZBAŞI SABRİ ÇELEBİOĞLU, "SON YOL TORNİSTAN" KOMUTUNU VERDİ, ANCAK BU KOMUT TAM İCRA EDİLEMEDEN NABOLAND GEMİSİ, BAŞ TORPİDONUN SANCAK TARAFINDAN DUMLUPINAR'A ÇARPTI, DENİZALTIYI YASLADI VE EZEREK ÜZERİNDEN GEÇTİ. SAAT 02.10'DU.

          ÇARPMA SIRASINDA GÜVERTEDE BULUNAN SEKİZ KİŞİDEN İKİ ER PERVANEYE TAKILARAK, BİR ASTSUBAY İSE BOĞULARAK HAYATLARINI KAYBETTİ. BEŞ SUBAY VE ASTSUBAY KURTULDU. ECEABATLI HAKKI VURAL EVİNİN PENCERESİNDEN OLAYI GÖRDÜ VE ECEABAT LİMANI'NDA DEMİRLİ BULUNAN GEMİLERE HABER VERDİ. 4 NİSAN 1953 GÜNÜ SAAT 02.40'TA EMNİYET SANTRALI'NDAN BOĞAZ'DA İKİ GEMİNİN ÇARPIŞTIĞI VE DENİZDE FERYATLAR OLDUĞU HABERİNİN VERİLMESİ ÜZERİNE HEMEN İSKELEYE GİDİLDİ. BÖYLESİ ŞİDDETLİ BİR DARBE ALAN DUMLUPINAR, SÜRATLE BAŞ TARAFINDAN BATMAYA BAŞLADI. DARBENİN ŞİDDETİNE DAYANAMAYAN DUMLUPINAR, BİRKAÇ SANİYE İÇİNDE ÇANAKKALE BOĞAZI'NIN KARANLIK VE PUSLU SULARINA GÖMÜLDÜ. DUMLUPINAR'IN SANTRAL DAİRESİNDE ÇARPIŞMA SONUCUNDA ŞİDDETLİ BİR PATLAMA MEYDANA GELDİ VE YANGIN ÇIKTI. DENİZALTININ TÜM ELEKTRİĞİ KESİLDİ. GEMİLERİNİN BAŞ TARAFTAN İTİBAREN SU ALDIĞINI GÖREN DENİZCİLER HIZLA KIÇ TORPİDO DAİRESİNE DOĞRU HAREKETE GEÇTİ. KIÇ TORPİDOYA VARANA KADAR DA MÜRETTEBATTAN BİRÇOĞU HAYATINI KAYBETTİ. DUMLUPINAR BATMAYA DEVAM EDERKEN YİRMİİKİ DENİZCİ DE KIÇ TORPİDO DAİRESİNE ULAŞMAYI BAŞARDI. BURADA KENDİNE YER BULAMAYANLAR HAYATLARINI KAYBETTİLER.

          4 NİSAN SABAHI SAAT 08.00'DE DUMLUPINAR'IN ŞAMANDIRASINI BULUNDUĞU YERDE GÜMRÜK MOTORUNUN İKİNCİ ÇARKÇISI SELİM YOLUDÜZ ŞAMANDIRAYI KALDIRDI. ÜZERİNDE "DENİZ KUVVETLERİNE BAĞLI DUMLUPINAR DENİZALTISI BURADA BATTI. KAPAĞI AÇIN VE İRTİBAT KURUN" NOTU YER ALIYORDU. SELİM BEY, KAPAĞI AÇTI ŞAMANDIRANIN İÇİNDEKİ AHİZEYİ KALDIRDI VE "ALO" DEDİ.  DENİZALTININ İÇİNDEN "BUYRUN, BEN ASTSUBAY SELAMİ" DİYE CEVAP GELDİ. SELİM YOLUDÜZ, ASTSUBAY SELAMİ ÖZBEN'E NE DURUMDA OLDUKLARINI SORDU. ASTSUBAY, DENİZALTININ 15 DERECE SANCAK YÖNÜNDE YATIK VE ELEKTRİĞİNİN KESİN OLDUĞUNU YİRMİKİ KİŞİNİN KIÇ TORPİDO DAİRESİNE GİREBİLDİĞİNİ SÖYLEDİ. KURTARAN GEMİSİ, SAAT 11.00'DE OLAY YERİNE GELDİ. BİR SÜRE SONRA BİR GÖRÜŞME DAHA YAPILDI., ÇANAKKALE DENİZ KOMUTANI ALBAY ZEKİ ADAR, GÜMRÜK MEMURU SELİM YOLUDÜZ İKİNCİ KEZ VE 1. İNÖNÜ DENİZALTISI İKİNCİ KOMUTANI ÜSTEĞMEN SUAT TEZCAN DUMLUPINAR'LA GÖRÜŞTÜ. AŞAĞIDA ASTSUBAY SELAMİ VE ARKADAŞLARININ ZAMANI AZALDIKÇA, SU YÜZÜNDE BULUNANLARIN MORALLERİ BOZULUYORDU. BUNA RAĞMEN, ASTSUBAY SELAMİ'NİN SESİNDE TEREDDÜTTEN VE ENDİŞEDEN ESER YOKTU. OLAY YERİNE GELEN KORAMİRAL SADIK ALTINCAN, ÇANAKKALE VALİSİ SAFAEDDİN KARANAKÇI VE DİĞER YETKİLİLERİN GÖZETİMİNDE KURTARMA ÇALIŞMALARINI YAKINDAN TAKİP ETTİLER. KURTARMA ÇALIŞMALARINA 1'NCİ İNÖNÜ DENİZALTISI DIŞINDA KURTARAN GEMİSİ, GÜMRÜK MOTORU, İKİ MUHRİP, ÇEŞİTLİ BÜYÜKLÜKTE MOTORLAR KATILDI. ÇANAKKALE BOĞAZI'NIN AKINTILI SULARINDA DUMLUPINAR'I VE MÜRETTEBATI KURTARMA ÇALIŞMALARI ARALIKSIZ SÜRDÜRÜLDÜ.

DALGIÇLAR DUMLUPINAR'IN BATTIĞI YERE ON BİR DEFA DALIŞ YAPMALARINA RAĞMEN EN MODERN YÖNTEM OLAN "TAHLİSİYE ÇANINI" BİR TÜRLÜ DUMLUPINAR DENİZALTISININ KAPORTASINA RAPTEDEMEDİLER. EN SON DALGIÇ, 87 METRE KADAR İNEBİLDİ VE BAYGIN VAZİYETTE YUKARIYA ALINDI. ONBEŞ SAAT SONRA BASINÇ ODASINDA HAYATA DÖNDÜRÜLDÜ. DENİZALTIYA ULAŞMAYA DAHA ON BİR METRE VARDI. BİR DENİZALTI, PERSONELİNE ÜÇ GÜN YAŞAMA İZNİ VERMEKTEYDİ. 72 SAATTEN SONRA İÇERDEKİ HAVA MİKTARI DENİZCİLERİN YAŞAMASINA ZATEN İZİN VERMEYECEKTİ. SAAT 02.15 İTİBARİYLE ÜÇ GÜNLÜK SÜRE DOLDU VE 81 DENİZCİDEN GERİYE KALAN 22 KİŞİDEN ARTIK ÜMİT KESİLDİ. DUMLUPINAR DENİZALTISININ FECİ ÂKİBETİ MÜNASEBETİYLE ÇEŞİTLİ ÜLKE, DEVLET ADAMI VE KOMUTANLARDAN TAZİYE TELGRAF VE MESAJLARI ALINMIŞ­TI. İSVEÇ SEFİRİ ADOLF CRONEBORG, HÜ­KÜMETİ VE KENDİ ADINA DENİZ KUVVET­LERİ KOMUTANI'NA TELEFONLA TAZİYELERİNİ BİLDİRDİ. AMERİKAN ATLANTİK FİLOSU BAŞKOMUTA­NI AMİRAL MAC CORMİK, AMERİKA ANKARA DENİZ ATAŞELİĞİ VASITASIYLA TÜRK DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI'NA TAZİ­YELERİNİ BİLDİRMİŞ, KURTARMA İŞİNDE ÇA­LIŞMAK ÜZERE İKİ MÜTEHASSIS AMERİKAN SUBAYININ NORTHFOLK'TAN UÇAKLA YOLA ÇIKARILDIĞINI VE TÜRK DENİZ KUVVETLE­Rİ'NCE TALEP EDİLECEK DALGIÇ VE MALZE­MENİN HER AN NORTHFOLK'TAN GÖNDERİ­LEBİLECEĞİNİ BEYAN ETMİŞTİ.

          DUMLUPINAR ŞEHİTLERİ İÇİN İLK TÖREN, 7 NİSAN 1953 GÜNÜ ÇANAKKALE'DE YAPILDI. ÇANAKKALE'DE YAPILAN TÖREN SAAT 15'TE ELİM KAZANIN MEYDANA GELDİĞİ NARA BURNU AÇIKLARINDA BA­ŞARAN HARP GEMİSİNDE YAPILDI. TÖRENDE GEMLİK MUHRİBİ İLE BİRİN­Cİ İNÖNÜ DENİZALTI GEMİSİ VE ALANYA, ANTALYA, KOZLU, KUŞADASI, KEREMPE ARAMA TARAMA GEMİLERİ VE DONANMA­YA MENSUP DİĞER GEMİLER BULUNDU. İHTİFAL TÖRENİNE DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANI VE KOLORDU KOMUTANLARIYLA DENİZALTI FİLO­SU KOMUTANI, ÇANAKKALE VALİSİ, DENİZ KUVVETLERİ MENSUPLARI VE ÇANAK­KALE LİSESİ İZCİLERİ, BASIN MENSUPLARI KATILDILAR.  ANKARA'DAN ÇANAKKALE'YE GİDEN İSVEÇ ELÇİSİ ADOLF CRONEBORG DA TÖRENDE HAZIR BULUNDU.

          TÖRENİ BİR DENİZ ASTSUBAYI KISA BİR KONUŞMA İLE AÇMIŞ, BUNDAN SONRA BİR DENİZ ÜSTEĞMENİ ŞEHİT ARKADAŞLARININ HATIRALARINI ANDI VE TÜRKÇE OLARAK KONUŞAN İSVEÇ ELÇİSİ DE BU MÜESSİF KAZA DOLAYISIYLA İSVEÇ MİLLETİNİN TÜRK MİLLETİNE TAZİYELERİNİ BİLDİRDİ. MÜTEAKİBEN SÖZ ALAN DENİZALTI FİLOSU KOMUTAM TÜMAMİRAL FAHRİ KORUTÜRK BİR KONUŞMA YAPTI. KORUTÜRK; "KOMUTANLIK SIFATIYLA SİZE BİRÇOK EMİRLER VERMİŞTİM. BİRÇOK MESAJLAR YOLLAMIŞTIM. BU SİZE SON MESAJIMDIR. HÂTI­RALARINIZ KALPLERİMİZDE EBEDİYEN YAŞA­YACAKTIR. AZİZ İSİMLERİNİZİ BÜTÜN DENİZCİLER KALP­LERİMİZE GÖMDÜ" DEDİ.

          DUMLUPINAR DENİZALTISININ KURTARILAMAMASI VE SAĞ OLANLARIN DA HAYATLARINI KAYBETMELERİ KAMUOYUNDA ÇEŞİTLİ TARTIŞMALARI DA BERABERİNDE GETİRDİ. MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI SÖZ KONUSU TARTIŞMALARI SONA ERDİRMEK İÇİN 12 NİSAN GÜNÜ RESMİ BİR AÇIKLAMA YAPTI VE DUMLUPINAR DENİZALTISININ KURTARILMASI İÇİN TÜM GAYRETLERİN GÖSTERİLDİĞİNİ ANCAK BAŞARILI OLUNAMADIĞINI BELİRTTİ.